Ο Αλφειός, ένας ποταμός που ιστορείται σε πολλούς μύθους...

Για να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε τις ομορφιές της πατρίδας μας....

γράφει ο Νίκος Π. Αϊβαλής*

ΑΛΦΕΙΟΣ

Ο Αλφειός είναι ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου, καθώς και ο μεγαλύτερος, τόσο από πλευράς μήκους, όσο και υδάτινου όγκου. Το μήκος του (110 χιλιόμετρα) τον κατατάσσει στην πέμπτη θέση των μεγαλύτερων σε μήκος ποταμών που τα νερά τους βρίσκονται αποκλειστικά στην ελληνική γη.  Λέγεται επίσης και Ρουφιάς, που προέρχεται από λαϊκή παρετυμολογία μετά από πολλές μεταπτώσεις: Αλφειός - Αλφειάς - Αρφειάς – Ρουφιάς. Το όνομα του ποταμού ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα “αλφάνω” που σημαίνει πλουτοδοτώ, προσφέρω πλούτο εξ ου και η λέξη «τιμαλφή». Ο Όμηρος τον αποκαλεί υπέροχα “ΙΕΡΟΝ ΡΟΟΝ ΑΛΦΕΙΟΙΟ”.

Πηγάζει στην Αρκαδία, κοντά στο χωριό Καμποχώρι, στους πρόποδες του Ταϋγέτου, διατρέχει το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης και περνά δίπλα από την Καρύταινα. Στην πορεία του δέχεται τα νερά των ποταμών Ελισσώνα, Λούσιου Λάδωνα, Ερύμανθου και του Κλαδέου. Tέλος χύνεται στο βόρειο άκρο του Κυπαρισσιακού κόλπου στην πλευρά της Ηλείας,κοντά στο Κατάκολο.

Το ρεύμα του ποταμού αυτού είναι ορμητικό και μεταφέρει πολλές ύλες με την οποία και γίνονται συνεχείς προσχώσεις με συνέπεια να δημιουργούνται στη θάλασσα σε αρκετή ακτίνα λωρίδες γης, λαιμοί και λιμνοθάλασσες, όπως είναι: της Αγουλινίτσας, της Μουριάς και του Καϊάφα.

Ο Αλφειός είναι ένας ποταμός που ιστορείται σε πολλούς μύθους. Κατά την ελληνική μυθολογία ο Αλφειός ήταν ένας από τους θεοποιημένους ποταμούς των Ελλήνων, που λατρευόταν κυρίως στην Αρκαδία, αλλά και στην Ηλεία και την Μεσσηνία. Φερόταν ως γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, απόγονος του Ήλιου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρεθούσα αλλά εκείνη δεν τον ήθελε και για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες της Σικελίας. Ο Αλφειός από τον μεγάλο έρωτά του μεταμορφώθηκε σε ποταμό και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του. Στην κοιλάδα του Κάτω Αλφειού, στην Αλίφειρα, λέγεται πως γεννήθηκε η θεά Αθηνά, ενήλικη και οπλισμένη από το κεφάλι του πατέρα της Δία. Ερείπια του ναού της Αθηνάς σώζονται στη σημερινή Αλίφειρα. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, το ποτάμι ήταν πλωτό από την εκβολή του μέχρι την περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, όπου οι επισκέπτες έφθαναν με μικρά σκάφη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Τόσο το γύρω φυσικό περιβάλλον, με την πλούσια βλάστηση, τα παραποτάμια δάση και τα άφθονα νερά όσο και τα χωριά των περιοχών που διασχίζει, κάνουν ξεχωριστή την επίσκεψη εδώ. Ο Αλφειός στο διάβα του περνάει από πολλά διαφορετικά οικοσυστήματα και τύπους βλάστησης. Γύρω από το ποτάμι η βλάστηση αποτελείται κυρίως από πλατάνια, πολλές μεγάλες ασημοϊτιές, πικροδάφνες και λυγαριές, ενώ λίγο πιο ψηλά στους λόφους επικρατούς τα πουρνάρια, οι κουμαριές, οι κοκκορεβυθιές και τα σφενδάμια. Πολλά χαρακτηριστικά είδη της πελοποννησιακής χλωρίδας φύονται κοντά στο ποτάμι, με αξιόλογα φυτά όπως ίριδα, νάρκισσο, τουλίπα, κρόκους, κυκλαμινο, καθώς και ορχιδέες. Το μεγαλύτερο παραποτάμιο δάσος είναι αυτό στη συμβολή του Αλφειού με το Λάδωνα. Στα μικρά κανάλια και τις λιμνούλες που σχηματίζονται εκεί όπου συναντιούνται οι παραπόταμοι με τον κυρίως ποταμό αναπτύσσεται ένα πολύτιμο οικοσύστημα, με πολλά πτηνά, ανάμεσά τους και σπάνια πουλιά, αμφίβια και ψάρια. 

Η ορνιθοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη που ζούνε στα παρόχθια δάση, από αρπακτικά ξεχωρίζουν οι γερακίνες, οι φιδαετοί, τα ξεφτέρια, οι πετρίτες, οι κουκουβάγιες κλπ. Κοντά στις εκβολές ζούνε ερωδιοί, κορμοράνοι και βουτηχτάρια. Από αμφίβια στον ποταμό ζούνε διάφορα είδη βατράχων, φρύνοι, ενώ η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει διάφορα είδη χελώνας, σαύρες, νερόφιδα, οχιές, αλλά και ενδημικά είδη της Πελοποννήσου όπως το κονάκι, τη μοραϊτόσαυρα, τη γραικόσαυρα, τον οφιόμορο και τη γουστέρα. Από θηλαστικά στο ποτάμι ζούνε βίδρες και στα γύρω δάση αλεπούδες, νυφίτσες, κουνάβια, ασβοί, αγριόχοιροι και σκαντζόχοιροι, ενώ σε σε διάφορα σημεία κοντά στο ποτάμι ζούνε τσακάλια. Η ιχθυοπανίδα περιλαμβάνει 22 είδη, όπως χέλια, κυπρίνους, πέστροφες, λακωνικούς πελασγούς, γουλιανούς και ποταμοκέφαλους.

Μεγάλο μέρος του ποταμού δεν είναι εύκολα προσβάσιμο για απλούς πεζοπόρους, όμως με καλό εξοπλισμό οι λάτρεις της φύσης θα ανακαλύψουν ένα ποτάμι με πλούσιο οικοσύστημα. Επίσης στο ποτάμι οργανώνονται αρκετές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού. Επίσης ο Αλφειός, σε συνέχεια του Λούσιου, προσφέρεται για rafting και διακρίνεται μάλιστα για τα εντυπωσιακά περάσματα του. Ο Αλφειός είναι μεγάλο ποτάμι και διακρίνεται για πολλά όμορφα σημεία του. Για να τον εξερευνήσετε προτιμήστε σαν αφετηρία την Ολυμπία. Από εδώ μπορείτε να ανακαλύψετε το φράγμα και τις εκβολές στα δυτικά και την συμβολή με τον Ερύμανθο και τον Λάδωνα στα ανατολικά. Αν προτιμάτε την πιο άγρια ημιορεινή διαδρομή του ποταμού, με αφετηρία την Καρύταινα μπορείτε να φτάσετε σε πολλά δυσπρόσιτα σημεία, που προσφέρονται για περπάτημα.

Νίκος Π. Αϊβαλής

________

* Προδημοσίευση από την εφημερίδα "Αρκαδικό Βήμα" αρ. φύλλου 284 // Μάρτιος-Απρίλιος 2017

~~~~~~~~~~~~

Mimis Papafragos Ωραίο και ενδιαφέρον το θέμα "τα ποτάμια της Αρκαδίας" . Ο Αλφειός όμως έχει τις πηγές του, κατα πληροφορίες πολλών, του Παυσανία και της επίσημης πινακίδας, στην Ασέα (Φραγκόβρυσο) και όχι στο Καμποχώρι όπως κακώς αναφέρει η Βικιπαίδεια...